500 jaar Gennep

Nu zult u zeggen, Gennep bestaat toch al veel langer dan 500 jaar? Daar heeft u helemaal gelijk in. We hebben zelfs in de vorige eeuw al het 1000 jarig bestaan gevierd. We weten niet hoe lang Gennep al bestaat. Wel is duidelijk dat er al heel lang mensen op deze plek wonen. En we weten ook dat de plaats Gennep zo'n 1000jr geleden voor het eerst in dokumenten genoemd is. We weten verder dat Gennep al ruim voor 1371 stadsrechten gekregen moet hebben (waarschijnlijk ergens tussen 1250 en 1300), omdat die stadsrechten in 1371 opnieuw bekrachtigd zijn.

500jr Gennep slaat op "500 jaar Gennep in afbeeldingen". Lang geleden bestonden nog geen fototoestellen en tot het uitvinden van de boekdrukkunst bestond ook geen verspreiding van afbeeldingen. Dit ontstond eigenlijk pas echt in de 16e eeuw. En de 1e afbeelding van Gennep, die we kennen, dateert ook uit de 16e eeuw. Gennep komt namelijk voor in het korte rijtje van Nederlandse steden, die vereeuwigd zijn in die tijd. Rond 1572 verscheen het eerste deel van de Civitates Orbis Terrarum van Braun en Hogenberg, waarin "de" 546 "wereldsteden" vereeuwigd zijn. En in die publikatie vinden we Gennep dus terug als 1 van de 546 steden van de wereld die vereeuwigd zijn.

Links zien we het rijtje met onder Nederland o.a. de naam van Gennep. Op de afbeelding rechts zien we de gravure van Gennep, zoals die in de Civitates Orbis Terrarum (uitgave 1575) was opgenomen. Toch niet slecht voor zo'n plaatsje als Gennep om uitdrukkelijk in een soort wereldatlas opgenomen te zijn. Het duurt dan weer zo'n 70 jaar aleer we opnieuw afbeeldingen van Gennep zien verschijnen.

Op de gravure zien we links de molen die op 1 van de vroegere torens van slot Loonenstein gebouwd is (ter hoogte van nu ongeveer de Julianabank aan de Zo Wal), rechts zien we de Martinuskerk bij de oude begraafplaats.

In de 80 jarige oorlog, die uitgevochten wordt tussen de Spanjaarden en de 7 Provinciën, speelt ook Gennep een rol. Alhoewel geen partij in het conflict (Gennep hoorde bij het hertogdom Kleef), was belangrijk dat Gennep en met name het Genneperhuis aan de Maas lag en dat het Genneperhuis de Maas beheerste en om die reden belangrijk was in het conflict. De Spanjaarden bezetten het Genneperhuis, wat de bevoorrading van Venlo door de 7-Provinciën bemoeilijkte. Met het geld van de zilvervloot (Frederik Hendrik kreeg 10% van de buit), verzamelde Frederik Hendrik een grote legermacht en trok op naar het Gennepse om de Spanjaarden op het Genneperhuis te belegeren. Na een belegering van zo'n 7 weken (toen "wereldnieuws") veroverde Frederik Hendrik het Genneperhuis. Uit die tijd en vanwege die gebeurtenissen zijn er nogal wat gravures van het Genneperhuis en de belegering. De gravure links is van Blaue. De schets van de belegering rechts is van een onbekende maker, maar er circuleren diverse verschillende plattegronden van de belegering..

De gravure links van het Genneperhuis dateert van 1636, dus ca 5 jaar vóór de belegering en de verovering van het Genneperhuis door Frederik Hendrik, die ook wel "stedenbedwinger" werd genoemd.

Maar laat ik u verder door de tijd mee voeren. De gravure rechts is van Bouttats en toont Gennep rond 1675. De gravure is van ongeveer dezelfde plaats als de gravure van zo'n 100 jaar eerder uit de Civitates Orbis Terrarum. Zoals gebruikelijk in die tijd zijn gravures niet echt accuraat. Dit komt omdat de maker (natuurlijk) niet altijd zelf op die plaats was geweest. Vaak gebruikte hij informatie van anderen of andere prenten. Dat de gravure rechts niet accuraat is blijkt uit het feit dat de Hervormde Kerk niet te vinden is op de gravure (en was toch net gebouwd)

De prent links is van Rademaker. Rechts zien we weer de Martinuskerk. Op de voorgrond weer de Niers.

Nauwkeurige plattegronden bestonden in die tijd niet, totdat de landmeetkunde opkwam. Pruisen, waar het hertogdom Kleef en dus ook Gennep onder viel, begon hier al vroeg mee en daaraan hebben we de 1e echte landmeetkundige kaarten te danken. Deze dateren van rond 1732. Het inmeten was erg belangrijk voor een vorst, omdat het bezit van grond de basis was voor de berekening van de aan de vorst verschuldigde belasting. Op de afbeelding rechts zien we het resultaat van al die metingen en we zien een vertrouwd beeld terug: Gennep in de vorm zoals we het nu ook nog kennen, gevlijd langs de boorden van de Niers, een duidelijk stadje met omwalling en een driehoekig marktplein.

De prent links is van Jan de Beijer en dateert van ongeveer 1742. De Beijer heeft in deze streek erge veel geschetst. (de schets links is dus "levensecht" itt de eerdere gravures) We zien Gennep hier vanaf het noorden. In het midden zien we weer de Martinuskerk met helemaal links de windmolen, waar overigens de huidige Molenstraat nog naar vernoemd is. Rechts van de Martinuskerk zien we de torens van eerst het stadhuis en dan van de Hervormde Kerk. De gravure rechts is van rond 1750 en is van de hand van J. June. De gravure toont de windmolen (die zoals eerder aangegeven gebouwd was op 1 van de torens van het vroegere slot Loonenstein dat in de 1e helft van de 15e eeuw gesloopt is)

Links zien we een bekend plaatje: d markt met het stadhuis. De gravure is van van Liender die deze heeft gemaakt aan de hand van een schets van Jan de Beijer. De gravure dateert van rond 1758.

Gennep had 3 stadspoorten die heel toepasselijk Nierspoort, Maaspoort en Zandpoort genoemd waren. Op de gravure rechts zien we de Maaspoort, zoals deze door Bulthuis rond 1787 vereeuwigd is.

De gravure links toont de Nierspoort zoals deze in dezelfde tijd ook door Bulthuis is vastgelegd. Inmiddels naderen we de tijd van de Franse bezetting en het einde van de stadspoorten.

De kadastertekening rechts is van 1805 en toont hoe Gennep ten tijde van Napoleon. De 3 stadspoorten staan nog ingetekend en de hoofdstrukturen van Gennep zijn nog als 200 jaar eerder, maar ook als 200 jaar later.

De kaarten links en rechts zijn de zogenaamde de Ville kaarten uit 1821. Het zijn erg mooie kaarten, waarbij vooral op de gedetailleerde kaart rechts het stratenpatroon van Gennep en de toen aanwezige bebouwing goed te herkennen is. De bijzondere danwel publieke gebouwen zijn in grijs aangegeven. De Nierspoort en de Zandpoort lijken verdwenen, de Maaspoort is nog wel te herkennen.

Op deze kaart is ook nog erg duidelijk de windmolen vinden die eeuwenlang op 1 van de vroegere torens van slot Loonenstein gestaan heeft. Dit was ongeveer op de plaats waar u nu de toren van de naoorlogse Martinuskerk aan de Zuid-Oostwal kunt vinden. Op de overzichtskaart links is overigens ook de watermolen bij de Niersbrug aangegeven.

Op latere datum is in de oude kaart ingetekend. Dit betreft dan met name de nieuwe (Rijksweg) die rond 1843 aangelegd is en die we nu kennen als Spoorstraat en Heijenseweg. De hoofdstraat vanuit het zuiden was de huidige Emmastraat. Ook staat een windmolen ingetekend aan de Ottersumseweg. Deze windmolen werd in de 2e helft van de 19e eeuw op die plek gebouwd als vervanging van de windmolen in Gennep zelf, die door brand verloren ging.

Rond 1850 werd de zgn Kuypersatlas uitgegeven met plattegronden van de Nederlandse gemeenten. Links zien we de bladzijde met Gennep. Er lijkt nog steeds weinig veranderd. We zien de Rijksweg, we zien dat er nog steeds enige huizen bij het Genneperhuis staan en we zien de Joodse begraafplaats, die we ook nu nog in Gennep kunnen vinden.

De kaart rechts stamt uit 1914. We zien dat een spoorlijn aangelegd is met een stationsemplacement, de NBDS spoorlijn die in 1873 is aangelegd. Er is een Maasbrug, maar alleen voor de trein. De bebouwing van Gennep rukt langzaam naar het zuiden op, de oude stadskern blijft (noodgedwongen) onaangetast. De aanwezigheid van de spoorlijn, de werkplaatsen en het hoofdkantoor van de NBDS trekt veel volk aan en er wordt volop gebouwd in Gennep.

Deze 2 ansichtkaarten dateren van rond 1890. Gennep had inmiddels een spoorlijn en station, maar verder was er weinig veranderd aan het stadsbeeld.
Er was dus wel al een spoorbrug, maar het gewone verkeer moest bij de loswal oversteken. Er was toen ook nog behoorlijk wat transport over water. Het laden en lossen gebeurde aan de loswal. De kaart links is verstuurd in 1907 . Op de rechter ansicht zien we de spoorbrug over de Maas zoals die brug er voor de oorlog uitzag.

Het Gennepse treinstation. Er is niets meer van over, maar het heeft gestaan op de plaats waar nu de Bergstraat aansluit op de Groene Kruisstraat/Brabantweg.

Op de foto rechts zien we de restauratie van het stadhuis zo rond 1900.

 

En behalve een spoorverbinding kreeg Gennep rond 1913 ook een tramverbinding, het MaasBuurtSpoor. We zien hier de tram voor de halte bij het hoofdkantoor van de NBDS (de spoormaatschappij). Op de achtergrond zien we de moutfabriek Aurora en de spoorwegovergang (nu rotonde Brabantweg) .

Op de afbeelding rechts zien we een plaatje uit een tijdschrift uit 1938. Het straatbeeld verandert, want we zien een auto en we zien fietsers.

Maar heel veel verkeer was er nog niet. We zien hier een processie in de Zandstraat, op weg naar de Martinuskerk bij de (nu) oude begraafplaats.

De afbeelding rechts is van ruim na de oorlog, zo rond 1975. De foto is gemaakt staande voor de stadsherberg (nu Witte Olifant) richting oude stad.

Links zien we een satelietfoto van Gennep van 2003. Zo ziet Gennep er dus momenteel uit vanuit het heelal. Een heel stuk anders dan vroeger, lijkt wel. Maar is dat ook werkelijk zo?

Op de afbeelding rechts een luchtfoto uit 1985. De contouren en straten zijn nog steeds goed herkenbaar en weinig veranderd in die 500 jaar.

De luchtfoto links is van 1975. We kunnen de oude stadskern nog goed herkennen, want staat ook enigszins los van de rest van Gennep. Dit komt ondermeer door de onbebouwde Maaskemp, de onbebouwde Groes, en het onbebouwde Niersdal.

Nog beter is dat te zien op de foto rechts van Google Earth. We zien een stadje dat gevlijd ligt langs de Niers en er (bijna) nog net zo bij ligt as 500 jr geleden. Er zijn niet zo bar veel stadjes en steden waar je dit nog zo kunt aantreffen en de moeite waard om te behouden.

Als laatste zoomen we nog wat verder in op Gennep met behulp van Google Earth. We zien het eeuwenoude staatpatroon en die paar gebouwen die Gennep eeuwenlang gedomineerd hebben (Martinuskerk, stadhuis en Hervormde Kerk). Vanuit elke windrichting zag je uit de verte de torens van die gebouwen boven het stadje uitsteken en het beeld bepalen.
 

4 kanten

Genoeg over Magic. Wellicht komen ze tot "bezinning" (letterlijk en figuurlijk). Dit is op de 1e plaats een fotogalerij en geen praat-site. Tussen de foto's van afgelopen week zag u een foto van merkwaardige vierkanten bij de archeologische werkzaamheden achter het bejaardenhuis. FOTO. Henk stuurde een nieuwe foto, maar tevens de uitleg van wat ze er nu precies aan het doen zijn: " Opgraving achter de Weverflat levert nu gedeelte op met hoge concentratie " afslagen" ontstaan door het maken van stenen gereedschap etc. Ook z.g. vuursteenkernen de basis waarvan dat gemaakt werd. Er worden vakken uitgezet van 1 x 1 meter waarvan steeds een kwart met een kaartje met de vindplaats in metselkuipen gedaan wordt. Deze gaan dan in een stelsel van zeven waar met water het zand weggespoeld wordt. De vuurstenenafslagen en/of werktuigjes blijven zo achter. Aan de hand van het kaartje worden ze verpakt met de plaats en diepte gegevens erbij. Uiteindelijk wordt daar een kaart van gemaakt van ieder onderzochte laag waar dan precies alles opstaat."

Bij de nieuwbouw bij de Kroon zijn vandaag (13 mrt) de dakplaten gelegd en de gemeente (of het Waterschap) zijn daadwerkelijk begonnen met het aangekondigde opschonen van de Niersoever bij de gemeentewerf. (zie ook het verslag van de expeditie langs deze oever van afgelopen jaar. LINK). Veel plezier.

De archeoloog in gesprek met Jan Wessels. De 4-kanten waar ik het over had zijn goed te herkennen. Op de achtergrond staat de spoelinstallatie
Gezicht op de werkzaamheden tpv de Kroon op dinsdag 13 mrt. Met een grote kraan worden de houten dakplaten getild.
Hier gezien vanaf de Nieuwstraat. De oude Martinustoren verdwijnt langzaam uit het zicht.
Vanaf de Niersbrug zien we in de verte de kraan.
Rechts de begroeiing die verwijderd gaat worden. Ik kom trouwens nog terug op deze werkzaamheden. Hier liggen nog ergens de restanten van delen van het oude klooster. (toen dat besloten werd was Nol van Est nog wethouder. Ook toen waren er al protesten)
Het Nierspark. Ik geloof dat het kraaienesten zijn, maar ik zal vast gecorrigeerd worden indien het toch roeken-nesten blijken te zijn.....

Boegbeeld van Magic gegooid?

Genneps muurbloempje opgestapt!

Heeft u het ook gemerkt? "het woord tot bezinning" is verdwenen uit de uitzending van Magic. Wat jarenlang het hoekstuk en meest vertrouwde/herkenbare deel van de uitzending was, is verdwenen. Ik sprak dhr Deken gisteren, toen hij mij gevraagd had wat uitleg te geven over de werking van internet en hoe een site in te richten. (en hij is notabene al ver over de 80!). Hij vertelde me dat de "redactieraad" van Magic vond dat er teveel "kerk" in de uitzending zat en deze vaste rubriek in ieder geval tot Pasen geschrapt zou worden. Uiteindelijk zou hij dan een plaatsje krijgen aan het eind van de uitzending in plaats van aan het begin. Hij was niet erg gelukkig met de gang van zaken en de bejegening van een "trouwe medewerker". Intussen had hij het interview ook al gedaan voor vandaag (11 maart). Het thema ging over het nieuws van afgelopen week, dat zoveel voedsel weggegooid wordt. Heel actueel dus weer. Maar wat blijkt: de "redactie" heeft het onderdeel er nu toch helemáál uitgegooid.... Stank voor dank blijkbaar voor iemand die jarenlang trouw is komen opdraven (waar niemand anders toe bereid was en is) en die een soort "Anchorman" voor de uitzending was en het meestal over algemene en gewone onderwerpen had. En dit notabene terwijl dhr Deken toch waarschijnlijk in de loop van dit jaar met pensioen zal gaan. En nu, als klap op de vuurpijl (zie het gastenboek) is Dory (ook al weer zo'n vast en herkenbaar deel van de uitzending) opgestapt. Op maandag zien we in ons gastenboek dat ook Annette er mee stopt. Let wel: dit alles gaat niet over de programmatische inhoud, want dat is tenslotte aan de redactie van Magic; dit gaat eerst en vooral om hoe met mensen omgesprongen wordt. Je vraagt je af wat er loos is bij de omroep... De eigen website van de omroep zegt dat er geen programma-informatie meer gegeven wordt op de website, omdat men die niet krijgt van de redactie, het boegbeeld van de uitzending wordt aan de kant gezet en de omroepster stapt op. Enfin, de foto's van dhr Deken worden in ieder geval niet van déze website gegooid. (update ma 12 mrt)

.

Google
WWW harmteunissen.nl

Nu online: Klik op het icoon en voeg uw naam toe.

Ook in de toekomst volgen nog meer nieuwe leuke en interessante afbeeldingen. Blijf kijken!

Voor degenen die de oude voorpagina's nog eens willen zien:Oude voorpagina's